اثر گیاه آب بشقابی بر روند اسپرماتوژنز رت

زمینه و هدف: با توجه به حمایت های سازمان بهداشت جهانی از حفظ سلامت جامعه و کنترل جمعیت و نیز بهداشت باروری، امروزه استفاده از فرآورده های گیاهی به عنوان جانشین یا مکمل داروهای سنتزی ضد بارداری مطرح می باشد. گیاه آب بشقابی (centella asiatica) گونه با ارزشی است که در طب سنتی از هزاران سال پیش در کشورهای آسیای شرقی، هندوستان و چین به طور سنتی برای درمان بیماری های مختلف استفاده شده است. این گیاه در ایران در منطقه تالاب بندرانزلی به صورت وحشی پراکنش دارد و تحقیقاتی در رابطه با تأثیر آن بر سیستم تولید مثلی در مدل آزمایشگاهی انجام نشده است؛ لذا بر این اساس هدف از این مطالعه، بررسی اثرات عصاره تام گیاه آب بشقابی بر روی عملکرد اسپرماتوژنز در رت های نر بود. روش بررسی: ابتدا گیاه از تالاب بندرانزلی جمع آوری و به روش پرکولاسیون، عصاره تام آن تهیه شد. سپس موش های صحرایی نر نژاد ویستار 10-8 هفته و با وزن g250-200 به صورت تصادفی انتخاب و به گروه های شش تایی تقسیم شدند. آنگاه دوزهای mg/kg 100 و80، 50،10 از عصاره، انتخاب و روزانه به مدت 60 روز به صورت خوراکی به رتها داده شد. پس از آخرین دوز دریافتی رت های مورد آزمایش، گروه کنترل و شم تشریح شدند. سپس بیضه های آنها به دقت جدا شده و به منظور بررسی اثرات احتمالی عصاره بر وزن اندام های تولید مثلی طی مدت درمان در گروه های مورد مطالعه، کنترل و شم بیضه ها وزن شدند. سپس آنالیز پارامترهای اسپرم و بررسی های بافت شناسی بیضه انجام گرفت. نتایج حاصل با استفاده از نرم افزارهای آماری pharm, spss و آزمون واریانس یک طرفه با سطح معنی داری 05/0p< تجزیه و تحلیل آماری شد. نتایج: نتایج نشان داد که مقدار ld50 برای عصاره تام گیاه در رت های نر mg500 با حدود اطمینان 2/2-9/1 می باشد. بر این اساس دوزهای غیرکشنده mg/kg 100، 80، 50، 10 جهت ارزیابی عملکرد اسپرم و بررسی های بافت شناسی بیضه در نظر گرفته شد. نتایج تغییرات وزن بدن و بیضه در حیوانات دریافت کننده غلظت های مختلف عصاره در مقایسه با گروه کنترل و شم افزایش معنی داری را نشان داد. همچنین بررسی های بافت شناسی، تغییراتی در سیر تکامل اسپرماتوژنز، شامل از بین رفتن اسپرماتوزوئیدها، پرخونی بافت بینابینی در برخی توبول های اسپرم ساز و نتایج آنالیز اسپرم کاهش معنی داری در میزان اسپرم های زنده (01/0p<) و متحرک (001/0p<) و ذخیره اسپرم در اپیدیدیم (001/0p<) نسبت به گروه کنترل و شم نشان داد؛ ولی تغییر در مورفولوژی اسپرم مشاهده نشد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل، به نظر می رسد بتوان از این گیاه به عنوان عامل ضد باروری موقت در حیوانات استفاده کرد. نویسندگان مقاله تحقیقات بیشتری را در زمینه بیوشیمیایی و مولکولی اثر این عصاره بر روی سیستم تولید مثلی توصیه می کنند تا مسائلی همچون به صرفه بودن اقتصادی و فرمولاسیون مناسب مورد بررسی قرار گیرد.